Als de economie straks weer opveert, zal het kabinet alles op alles moeten zetten om het overheidstekort terug te dringen. Gebeurt dat niet, dan zullen de overheidsfinanciën op termijn niet langer houdbaar blijven. De op handen zijnde vergrijzing stelt ons voor een structureel probleem, crisis of niet. Daarbij zijn pijnlijke maatregelen onvermijdelijk. Daarnaast voorziet Rabobank voor 2009 een BBP-krimp van vijf procent en voor 2010 een bescheiden groei van een kwart procent. Ook zal de werkloosheid de komende maanden in rap tempo verder oplopen. Dit en meer staat in het vandaag verschenen Economisch Kwartaalbericht van Rabobank.

De Nederlandse economie herstelt zich moei­zaam van de klappen die zij vanaf de tweede helft van 2008 heeft opge­lopen. De begroting vertoont inmiddels een gat van circa 4½% van het bruto binnenlands product, een tekort dat naar verwachting volgend jaar zal oplopen tot ruim 6%. Door de omvangrijke steun aan omvallende banken is de staats­schuld nog veel scherper opgelopen. De Neder­landse overheid moet proberen haar uitgaven en of inkomsten zo aan te passen, dat de komende jaren een structureel tekort van 4 tot 5% omslaat in een over­schot van 1 tot 2%. Dat lukt zeker niet binnen één tot twee kabinets­perio­des, zo berekenden de Rabo-economen.

Komende kabinet­ten zullen volgens de onderzoekers alle creativiteit nodig hebben om maatregelen te bedenken die structureel bijdragen aan verbetering van het saldo. Een geleidelijke verhoging van de AOW-leeftijd is daarbij slechts een eerste en bescheiden stap. Hoe groot de opgave is, kan worden geïllustreerd op basis van de begroting van afgelopen jaar: het schrappen van de totale onderwijs­begroting, of meer dan een halvering van de uitgaven aan zorg of sociale zekerheid. Niks doen kan ervoor zorgen dat op termijn vraagtekens worden gezet bij de kredietwaardigheid van de Nederlandse overheid. Dit resulteert, door hogere rentes op overheidsleningen, al op korte termijn in een nog hogere schuld. Volgens de Rabo-economen is dat een doodlopende weg.
Afname van de krimp
Het goede nieuws is dat de Nederlandse economie het tweede kwartaal van dit jaar minder is gekrompen dan het eerste kwartaal. Dit is in lijn met de rest van de wereld. In Frankrijk en Duitsland is de recessie zelfs voorbij; daar werd in het tweede kwartaal weer groei in de boeken bijgeschreven. Ook in Azië keerde de groei terug. Japan, Hong Kong, Singapore -allemaal economieën die extreem meedeinen op de wereldconjunctuur- groeiden in het tweede kwartaal, na fors te zijn gekrompen in het eerste kwartaal. China en India waren nooit gestopt met groeien, maar zagen de groei in het tweede kwartaal wel weer versnellen.
Toch is de krimp in ons land van 0,9% ten opzichte van het jaar ervoor historisch gezien nog steeds fors. Inmiddels krimpt de Nederlandse economie al vijf kwartalen. Dat betekent dat we ons in de langste recessie sinds de Tweede Wereldoorlog bevinden. De komende maanden zal de werkloosheid in rap tempo oplopen. Beleidsmaatregelen, zoals deeltijd-WW, zijn daarbij niet meer dan een druppel op de gloeiende plaat.

Niettemin zijn zowel consumenten als producenten minder negatief, ondanks de nog steeds veel lagere productie in vergelijking met vorig jaar en het feit dat consumenten minder geld uitgeven. Blijkbaar raken mensen gewend aan slecht nieuws, aldus de Rabo-economen.

Het Economisch Kwartaalbericht kunt u downloaden op www.rabobank.com/kennisbank