Overlast door het snerpende of knarsende geluid van treinen, trams en andere railvoertuigen in de bochten en bij wissels is een wereldwijd probleem. Ooit een teken van welvaart, tegenwoordig in dichtbevolkte gebieden een grote ergernis voor omwonenden. Ook in Nederland krijgt dit onderwerp veel aandacht. Het ministerie van Infrastructuur & Milieu heeft het Meerjarenprogramma Geluidsanering geïnitieerd. In dat programma werkt Rijkswaterstaat aan een stillere (snel)weg en ProRail aan een stiller spoor. Strukton ontwikkelt samen met ProRail een oplossing die het geluid van treinen in spoorbochten voorkomt.

Vooral in bochten veroorzaken treinen vaak snerpende geluiden. Het smeren (of, in technische termen, conditioneren) van de wielflens én de spoorstaaf helpt om dat geluid te reduceren. In het buitenland zijn positieve ervaringen opgedaan met verschillende smeermethodes, zowel vanuit de trein als vanaf de wal. ProRail heeft samen met de markt en vervoerders aangetoond dat conditionering vanuit de trein ook in Nederland toepasbaar is en de verwachte positieve effecten ook onder Nederlandse condities behaald worden.

Oplossing
In opdracht van en in nauwe samenwerking met ProRail heeft Strukton een oplossing ontwikkeld die zowel de wielflens als de spoorstaaf vanaf de rijdende trein kan conditioneren. Dit gebeurt alleen als het moet en met de meest optimale (lees: minimale) hoeveelheid. Een installatie op de trein met een drukvat en pomp sprayt op precies geprogrammeerde momenten kleine hoeveelheden ‘Headlub’ smeermiddel op de wielflens en op de bovenkant van de spoorstaaf. Het systeem bepaalt de op dat moment en op die locatie benodigde hoeveelheid Headlub. Deze hoeveelheid wordt bepaald aan de hand van de snelheid en positie van de trein, de hoeveelheid slip en andere factoren. Deze oplossing maakt stationaire systemen aan de wal overbodig. Strukton kon deze ontwikkeling doen omdat het als een van de weinige partijen in de wereld systeemkennis heeft van èn het spoor èn het voertuig.
Minder onderhoud
Het reduceren van geluidsoverlast was de directe aanleiding voor de zoektocht naar gerichte wiel/railconditionering. De oplossing van ProRail en Strukton heeft het bijkomende voordeel dat de wielen veel soepeler over de rails en wissels rijden. Dit leidt tot een sterke vermindering van de slijtage. De rails en wielen gaan langer mee en de onderhoudskosten worden gedrukt. De tractie-wrijving, meestal aangeduid als ‘grip’ of ‘adhesie’, blijft onaangetast.

Pilots
ProRail en Strukton hebben het systeem tussen 2011 en 2014 getest op twee Connexxion-treinen op de Valleilijn, vijf Veolia-treinen in het zuiden van het land en acht NS-treinen die door het hele land rijden. Deze tests waren succesvol. Ook in de herfstperiode was geen nadelige invloed merkbaar op de grip van de treinen. TU Delft en ProRail analyseren momenteel op basis van de testresultaten welk percentage treinen met het systeem zou moeten worden uitgerust om landelijke dekking te realiseren.
Vervolg in Nederland
Vooruitlopend op de uitkomsten van deze analyse en een eventuele landelijke uitrol, heeft Strukton op basis van alle opgedane ervaring nieuwe, compacte controle-units ontwikkeld. De nieuwe controle-units worden beproefd op Connexxion-treinen en Arriva-treinen. De controle-units in de Connexxion-treinen zijn systeemonafhankelijk en werken met eigen sensoren. De controle-units in de Arriva-treinen zijn gekoppeld aan het centrale treinbesturingsysteem. Strukton voorziet de Arriva-treinen bovendien van dataloggers, waardoor de data remote en real-life te volgen is.