Omzet steeg met 19,5% naar EUR 2.154,5 miljoen
• Nettowinst nam toe met 31,1% tot EUR 283,4 miljoen
Kerncijfers (in EUR miljoen)
31 december 2008 Wijziging 31 december 2007
• Dividendvoorstel 2008: EUR 1,50 (2007: EUR 1,25) per (certificaat van) gewoon aandeel
Omzet 2.154,5 19,5% 1.802,7
Nettowinst 283,4 31,1% 216,2
Nettowinstmarge (%) 13,2 12,0
Gewone winst per aandeel (EUR) 3,88 24,8% 3,11
Voorgesteld dividend 1,50 20,0% 1,25
Kasstroom 438,9 30,2% 337,1
Investeringen (inclusief activa van overnames en activa in aanbouw)
394,4 15,6% 341,1

Gang van zaken
Het boekjaar 2008 kon worden afgesloten met opnieuw een hogere omzet en winst. Ook de nettowinstmarge liep verder op tot ruim 13%. De marktomstandigheden waren zeer goed, waarbij in het laatste kwartaal de onzekerheden toenamen in het licht van een wereldwijde recessie. Gesteund door investeringen in capaciteitsuitbreiding in de afgelopen paar jaar kon ook in 2008 een sterke autonome groei worden gerealiseerd. Groei in omzet en toename in de winst vonden plaats in alle drie divisies.
Door overnames werd in het afgelopen jaar verder gebouwd aan verbreding van het dienstenpakket en sterkere aanwezigheid in een aantal landen. Met de overnames werd ook nieuwe technologie binnengehaald, waarmee door bundeling met Fugro’s kennis en wereldwijde aanwezigheid nieuwe groeimogelijkheden zijn gecreëerd. Opnieuw werden grote en complexe projecten uitgevoerd, waarbij veelal meerdere bedrijfsonderdelen waren betrokken. Dit betreft zowel projecten op zee als op het land.
Fugro verzamelt, verwerkt en interpreteert gegevens van het aardoppervlak, de (zee)bodem en (diepe) onderliggende lagen. Deze diensten worden voor circa 75% uitgevoerd voor de olie- en gasindustrie. Met haar brede dienstenpakket is Fugro betrokken bij vele fases van de levenscyclus van olie- en gasvelden. Zo zal de betrokkenheid bij onderhoudswerk van de in de afgelopen jaren sterk toegenomen (complexe) installaties van de olie- en gasindustrie op termijn een positief effect hebben op Fugro. Door een evenwichtige portfolio en toegenomen geografische aanwezigheid levert Fugro diensten aan een brede groep opdrachtgevers in de olie- en gasindustrie. Voorts is Fugro actief in de infrastructuur (circa 15% van de omzet) en mijnbouw (circa 4% van de omzet). De resterende 6% van de omzet wordt gegenereerd in enkele andere marktsegmenten.

Vooruitzichten
De olie- en gasindustrie is de belangrijkste sector voor Fugro met zo’n 75% van de omzet. De olieprijs heeft geen directe invloed op de dienstverlening maar is wel van belang voor het gedrag van Fugro’s opdrachtgevers voor wat betreft hun investeringen.
De wereldwijde recessie als gevolg van de financiële crisis heeft geleid tot een afvlakking van de vraag naar olie en gas. Hierop is gereageerd door onder andere de OPEC met een productieverlaging. Er heerst op dit moment nog veel onduidelijkheid over op welk niveau vraag en aanbod in balans zullen geraken en bij welke olieprijs. Deze situatie kan op korte termijn tot grote bewegingen in de prijs van een vat olie leiden, zoals ook in het afgelopen jaar waarin de prijs schommelde tussen USD 37 en USD 147 per vat. Het huidige niveau van rond USD 40 zal vermoedelijk voor producenten met hoge externe financieringskosten tot uitstel van nieuwe projecten leiden. Dit zijn meestal kleinere oliemaatschappijen met veelal korter lopende, kleinere projecten. Daar staat tegenover dat recentelijk enkele nationale oliemaatschappijen (NOC’s) en grotere internationale producenten hebben aangegeven hun investeringen in de komende jaren te willen opvoeren of op het niveau van 2008 voort te zullen zetten. Hierbij speelt de tijdspanne waarover men oordeelt een belangrijke rol, gezien ook het feit dat met name voor grotere nieuwe olie- en gasvelden op zee er een aantal jaren ligt tussen het besluit tot de ontwikkeling van een veld en de feitelijke start van de productie. De afname van de productie van bestaande velden door uitputting bedraagt wereldwijd jaarlijks zo’n 6 à 8%.
Gezien de aanlooptijd om vervangende velden in productie te brengen is de noodzaak om te blijven investeren in toekomstige productiecapaciteit niet structureel veranderd door de huidige economische situatie. Eind 2008 gepubliceerde externe rapporten geven aan dat naar verwachting in 2009 de investeringsbudgetten van de voor Fugro meest relevante groep internationaal opererende bedrijven met zo’n 6% zullen dalen ten opzichte van 2008 tot zo’n USD 300 miljard.
De betrokkenheid van Fugro bij onderhoudswerkzaamheden van installaties op zee (IRM Inspection-Repair-Maintenance) is in de afgelopen jaren toegenomen en dit soort werkzaamheden is veel minder gevoelig voor schommelingen in de olieprijs.
In de infrastructuurgerelateerde activiteiten van Fugro zullen stimuleringsmaatregelen door de diverse overheden tot meer projecten leiden, die een afname in de meer prestigieuze sector zoals kunstmatige eilanden voor de kust van Dubai, kunnen compenseren. Door de decentrale organisatiestructuur zal snel kunnen worden ingespeeld op veranderingen in de vraag naar diensten in de infrastructuursector, die een sterk nationaal, dan wel regionaal karakter hebben.
Gezien de sterke daling van grondstofprijzen wordt er het komende jaar een afname verwacht in de vraag naar onderzoek voor nieuwe mijnbouwlocaties. Ook omdat hier een aantal (kleinere) opdrachtgevers veelal projecten initieert op basis van externe financiering. Deze afname zal voor een groot deel kunnen worden gecompenseerd door toepassing van de voor mijnbouw ontwikkelde onderzoeksmethoden bij het zoeken naar olie en gas, waarvoor onlangs een aantal opdrachten is verkregen.
Naast de hiervoor genoemde onzekerheden in de marktontwikkelingen spelen ook de koersontwikkeling van valuta’s zoals de Amerikaanse dollar en het Britse pond ten opzichte van de euro een rol. Met name het Britse pond heeft het afgelopen jaar ingeboet aan waarde ten opzichte van de euro. Voor het merendeel zijn Fugro’s inkomsten en kosten in dezelfde valuta’s, maar translatie naar euro’s kan van invloed zijn op de rapportage van de resultaten die in euro’s plaatsvindt. Voorts kan mogelijke politieke onrust tot stagnatie van projecten leiden.
De recente ontwikkelingen zullen leiden tot minder spanning op de arbeidsmarkt en beter beheersbare kosten van door derden te leveren diensten, zoals transport en kortetermijncharters van schepen.
Op het moment bestaat er nog veel onzekerheid omtrent de diepte en duur van de wereldwijde teruggang. Fugro speelt hierop in met maatregelen als:
• terughoudendheid met nieuwe investeringen tenzij op korte termijn rendabel of strategisch belangrijk;
• flexibiliteit in ingehuurde capaciteit aanwenden zoals charters voor schepen en freelance personeel;
• strakke kostenbeheersing en verdere optimalisatie van operationele efficiency.
Zodra herstel van de wereldeconomie zich aandient, zullen de sectoren waarop Fugro zich richt snel goede kansen bieden. Dit betreft met name energie, bouw, transport, grondstoffen en water.
Uitbreiding en verbreding van de activiteiten door overnames blijft onderdeel van de strategie. De huidige situatie zal kunnen leiden tot meer realistische waardebepalingen voor bedrijven dan in de afgelopen jaren in sommige sectoren het geval is geweest.
Samenvattend verwachten wij, mede op basis van een goed gevulde orderportefeuille, in de eerste helft van 2009 een lichte omzettoename door autonome groei en overnames alsmede een iets lagere nettowinstmarge dan over de eerste helft van 2008. Gezien de huidige volatiliteit in de marktontwikkelingen is de te verwachten gang van zaken over het gehele jaar 2009 nog niet aan te geven.

Vanwege het kortlopende karakter van een deel van onze projecten kunnen wij, evenals in voorgaande jaren, eerst een kwantitatieve jaarprognose afgeven bij de publicatie van het halfjaarbericht, in augustus 2009.
Overnames
Beoogde doelstellingen voor het doen van overnames zijn onder andere het verwerven van ‘state of the art’ technologie en het vergroten van het marktaandeel. De omzet op jaarbasis van de in 2008 overgenomen operationele ondernemingen bedraagt circa EUR 64 miljoen, terwijl met de overnames een bedrag is gemoeid van in totaal EUR 66 miljoen. Daarnaast werden bedrijfsmiddelen met bijbehorende activiteiten overgenomen voor in totaal EUR 20 miljoen.
Capaciteitsaanpassing
Ook in 2008 is de capaciteit verder uitgebreid met extra personeel en materieel. Dit betreft onder andere een aantal hefeilanden voor werken in ondiep water in kustgebieden, ROV’s en schepen. In de loop van 2008 werden de nieuwe schepen Fugro Saltire (ROV constructiesupport; charter) en Geo Caribbean (seismisch onderzoek; eigendom) in gebruik genomen. Voorts werd de Fugro Navigator aangekocht en ingezet als surveyschip. Twee oudere surveyschepen werden buiten gebruik gesteld en verkocht.
In de bijlagen worden de (al eerder aangekondigde) vervangingen c.q. uitbreidingen van de vloot samengevat voor de periode 2009/2010. Fugro heeft de optie om in 2009 de vloot met acht à tien schepen te verminderen door het niet verlengen van charters, of het buiten gebruik stellen van (oudere) schepen in eigendom. In de financiering van de nieuwe schepen in eigendom is voorzien door bestaande faciliteiten en de verwachte toekomstige kasstroom. Voor de in 2009 in de vaart komende schepen zijn de vooruitzichten goed met onder andere voor de Fugro Synergy een gegund project voor de duur van ruim zes maanden. Voor de eind 2010 af te leveren schepen zullen eerst de marktomstandigheden in 2011 relevant zijn. Voorts wordt op projectbasis gebruik gemaakt van voor de korte termijn ingehuurde schepen. In de loop van 2009 zal de huurtermijn van enkele gehuurde schepen aflopen. Eventuele verlenging van de huur zal worden beoordeeld in het licht van de werkvoorraadontwikkeling in de loop van het jaar. Het aantal in gebruik zijnde ROV’s is 125 en zal worden uitgebreid tot circa 130 tegen het eind van 2009.
Resultaten 2008
Omzet- en kostenontwikkeling
De omzet steeg in het verslagjaar tot EUR 2.154,5 miljoen, een stijging van 19,5% ten opzichte van EUR 1.802,7 miljoen in het voorafgaande jaar. De niet-gerealiseerde omzet als gevolg van de vertraagde oplevering van schepen in 2008 werd meer dan gecompenseerd door hogere omzetten elders in de groep. De hogere omzet is met name door autonome groei tot stand gekomen, te weten 23,4%. Door overnames is de omzet met 4,0% gestegen, terwijl koersverschillen een negatief effect hadden van 7,9% op de omzet.
De kosten van uitbesteed werk en andere externe kosten bedroegen EUR 722,3 miljoen (2007: EUR 604,9 miljoen). Dit is een stijging van 19,4%. Uitgedrukt in een percentage van de omzet bedroegen deze kosten 33,5%. Dit is nagenoeg gelijk aan het percentage in 2007 (33,6%).
De personeelskosten namen met 19,4% toe tot EUR 618,6 miljoen (2007: EUR 518,1 miljoen). Dit is 28,7% van de omzet, hetzelfde percentage als in 2007. De personeelskosten bleven als percentage van de omzet stabiel mede als gevolg van het feit dat wereldwijd veelal met lokale medewerkers wordt gewerkt en regelmatig jonge medewerkers in dienst worden genomen die een deel van hun training tijdens hun werk krijgen. Deze jonge medewerkers worden toegevoegd aan werkgroepen met meer ervaren personeel. De gemiddelde kosten per werknemer bedroegen EUR 47.671, een afname van 0,4% ten opzichte van 2007.
De afschrijvingen op materiële vaste activa zijn sterk toegenomen van EUR 107,7 miljoen in 2007 naar EUR 140,4 miljoen in 2008. Dit is een stijging van 30,4%. Deze stijging is het gevolg van de capaciteitsuitbreiding die in 2007 en in 2008 heeft plaatsgevonden in met name de scheepsvloot en bijbehorend materieel en de ROV’s.
Als percentage van de omzet namen de afschrijvingen slechts in geringe mate toe tot 6,5% (2007: 6,0%).
De overige bedrijfskosten bedroegen in 2008 EUR 295,7 miljoen (2007: EUR 254,6 miljoen), een stijging met 16,1%. Als percentage van de omzet daalden deze kosten tot 13,7% (2007: 14,1%). De overige bedrijfskosten betroffen een veelvoud van verschillende kosten, die niet direct toe te rekenen zijn aan projecten, zoals onderhoud en reparatie, huisvesting, etc.

Nettowinst
De nettowinst steeg met 31,1% tot EUR 283,4 miljoen (2007: EUR 216,2 miljoen), na aftrek van het minderheidsbelang in de winst van dochterondernemingen. Per aandeel is dit EUR 3,88 (2007: EUR 3,11), hetgeen een stijging is van 24,8%. Deze toename is ruim boven de financiële doelstelling van gemiddeld 10% per jaar.
Door een goed prijsniveau en verdere efficiencyverbeteringen is de nettowinstmarge verder toegenomen en kwam uit op 13,2% (2007: 12,0%).
De nettowinst is niet beïnvloed door materiële posten met een eenmalig karakter.
Resultaat uitbedrijfsactiviteiten (EBIT)
Het resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT) bedroeg in het verslagjaar EUR 386,2 miljoen (2007: EUR 324,8 miljoen), een stijging van 18,9%. Bij de bepaling van het resultaat uit bedrijfsactiviteiten is rekening gehouden met schattingen van de negatieve effecten van de huidige wereldwijde economische crisis bij de waardering van een aantal balansposten. Dit betreft onder meer de seismische en geologische onderzoeksdata (multi client data libraries) tegen verwachte realiseerbare waarde alsmede debiteuren en nog te factureren omzet op gereed werk tegen de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen. Bij de waardering van de multi client data libraries heeft Fugro de verwachting dat, mede gezien de huidige lage olieprijs, in de komende jaren minder opdrachtgevers deze data af zullen nemen. Met betrekking tot debiteuren is duidelijk waarneembaar dat een aantal debiteuren in financiële moeilijkheden verkeert, waardoor de verwachte inbaarheid van de vorderingen neerwaarts is bijgesteld. De totale waardeverminderingen ten laste van het resultaat 2008 voor deze posten bedragen zo’n EUR 25 miljoen.
Valutakoersen
Over 2008 was de gemiddelde Amerikaanse dollarkoers EUR 0,68 (2007: EUR 0,73). Een scherpe daling was te zien in de waarde van het Britse pond. De gemiddelde koers van het Britse pond daalde in 2008 tot EUR 1,25 (2007: EUR 1,46). In 2008 werd echter een positief koersresultaat behaald van EUR 25,8 miljoen op ontvangsten in de loop van het jaar (2007: EUR 6,5 miljoen negatief) ondanks de dalende koers van het Britse pond. Deze positieve koersresultaten werden met name veroorzaakt door effecten in Noorwegen door de tijdelijke versterking in de tweede helft van het jaar van de Amerikaanse dollarkoers ten opzichte van de dalende koers van de Noorse kroon. De koersverschillen zijn verantwoord onder nettofinancieringslasten.
Ook werd de balanswaardering sterk beïnvloed door de fluctuaties in de Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Noorse kroon. De belangrijkste verschillen worden veroorzaakt door de herwaardering van dochterondernemingen, genoteerd in het Britse pond (zo’n EUR 54 miljoen).
Per saldo hadden de koersmutaties een negatief effect van EUR 55 miljoen op het eigen vermogen per 31 december 2008.
Kasstroom
De kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg in 2008 EUR 438,9 miljoen (2007: EUR 337,1 miljoen), een toename van 30,2%. Deze sterke stijging werd veroorzaakt door met name de toegenomen nettowinst. De verwachte kasstroom zal de onderneming in staat stellen om binnen de huidige financieringsarrangementen aan de lopende investeringsverplichtingen te kunnen voldoen. Per aandeel bedraagt de kasstroom EUR 6,01 (2007: EUR 4,84), een stijging van 24,2%. Ook hier is de financiële doelstelling van groei van gemiddeld 10% per jaar ruimschoots gehaald.

Nettofinancieringslasten
De nettofinancieringslasten bedroegen in 2008 EUR 1,9 miljoen (2007: EUR 31,0 miljoen). Hieronder zijn tevens de koerseffecten opgenomen van EUR 25,8 miljoen positief (2007: EUR 6,5 miljoen negatief), zodat de nettofinancieringslasten na correctie voor valutaverschillen in 2008 uitkomen op EUR 27,7 miljoen (2007: EUR 24,5 miljoen). De stijging is veroorzaakt door het extra gebruik van bankfaciliteiten voor de financiering van het investeringsprogramma. De rentedekking (EBIT/nettorentelast) is 14 (2007: 13). Dit is een zeer goede dekking, die ver boven de financiële doelstelling van 5 ligt.
Belastingen
De belastinglast in 2008 bedroeg EUR 94,8 miljoen (2007: EUR 71,3 miljoen), een toename van 33,0%. Het effectieve belastingtarief in 2008 bedroeg 24,7% (2007: 24,3%). Beperking van de belastingdruk wordt nagestreefd door een efficiënte belasting- en bedrijfsfinancieringsstructuur. Het uiteindelijke belastingpercentage wordt sterk beïnvloed door de geografische spreiding van projecten en de mogelijkheid van het gebruik van belastingverliezen. Naar verwachting zullen deze uitgeput raken in de komende jaren.
Dividendvoorstel
Voorgesteld wordt het dividend over 2008 te verhogen tot EUR 1,50 per gewoon aandeel (2007: EUR 1,25), dat naar keuze kan worden opgenomen:
• in contanten, of
• in (certificaten van) gewone aandelen.
Het voorgestelde dividend komt overeen met een uitkeringspercentage van 39,8% van de nettowinst.
Orderportefeuille
Begin 2009 bedraagt de orderportefeuille voor werkzaamheden in dat jaar uit te voeren EUR 1.600,4 miljoen en is met EUR 141,9 miljoen gestegen ten opzichte van een jaar eerder (begin 2008: EUR 1.458,5 miljoen). Het aandeel van de zekere opdrachten is 66% (begin 2008: 65%). De orderportefeuille is berekend op jaareindekoersen in EUR en is met 9,7% toegenomen ten opzichte van begin 2008. Een aanzienlijk deel van de portefeuille is in buitenlandse valuta. Derhalve zijn de lagere Amerikaanse dollarkoers en gerelateerde valuta alsmede het Britse pond van invloed. Op basis van gelijkblijvende wisselkoersen (gemeten in jaareindekoersen 2007) is de orderportefeuille met 16,1% toegenomen ten opzichte van begin 2008.
Marktontwikkelingen en trends
Trends
In 2008 is de wereld geconfronteerd met een financiële crisis die een zware wissel trekt op de wereldeconomie. Na augustus 2008 is de crisis geëscaleerd en hebben banken en andere ondernemingen overheidssteun gekregen om hun voortbestaan te waarborgen. De wereldeconomie heeft sterk negatief op de financiële crisis gereageerd en deze negatieve sentimenten zijn dan ook goed merkbaar en breiden zich wereldwijd uit over meerdere sectoren.
Fugro heeft met haar positie en de internationale markten waarin wordt geopereerd en de mix van opdrachtgevers een redelijke bescherming tegen de negatieve effecten, maar zal bij een aanhoudende wereldwijde crisis ook niet immuun zijn voor de gevolgen.