'Gebrek aan innovatie zal onvermijdelijk onze welvaart en onze economische kracht ondermijnen'
Venlo, 22 november 2006 – 'Het gebrek aan innovatie zal onvermijdelijk onze welvaart en onze economische kracht ondermijnen'. Dit was de belangrijkste boodschap van Professor Hans-Jörg Bullinger, Voorzitter van het Duitse Fraunhofer-Gesellschaft op de jaarlijkse Van der Grinten lezing in
Venlo. Deze lezing wordt georganiseerd door Océ. Océ's Bestuursvoorzitter Rokus van Iperen sprak het internationale publiek ook toe. Hij vestigde de aandacht op innovatieve ontwikkelingen in de maatschappij en in organisaties. Het evenement ontleent zijn naam aan Lodewijk van der Grinten, die
rond 1870 met zijn technologische en commerciële innovaties grondlegger was van het bedrijf Océ.
Matige investeringen, matige resultaten Een andere spreker was Prof. Hans-Jörg Bullinger, Directeur van het Duitse Fraunhofer-Gesellschaft, het
grootste instituut voor toegepaste wetenschap in Europa, dat voor zowel de publieke als de private sector werkt. ‘Als we matig blijven investeren doen in onderzoek en ontwikkeling, zullen de resultaten altijd matig blijven’, zei hij.
Prof. Bullinger benadrukte dat het verhogen van de R&D-inspanningen en -uitgaven in heel Europa een essentiële noodzaak is, willen ondernemingen en economieën zich staande kunnen houden in de steeds sterkere wind van economische verandering en willen ze op de lange termijn overleven. ‘De klassieke bedrijfsstructuren worden overhoop gehaald door revolutionaire businessmodellen, en logge traditionele bedrijven worden opgeslokt door agressieve nieuwkomers.’ Nieuwe modellen nodig in Duitsland

Verwijzend naar de situatie in Duitsland zei Prof. Bullinger dat daar een eind was gekomen aan een lange periode van relatieve stabiliteit, waarbij het Wirtschaftswunder niet alleen stagneerde maar ook ongeschikt bleek om in te spelen op de huidige mondiale markten. ‘We hebben dringend behoefte aan nieuwe
modellen en concepten om snel en flexibel te kunnen reageren op onze veranderende omgeving’, zei hij.
‘Bij het bedenken van maatregelen om onze toekomst veilig te stellen vestigen we onze hoop op ons innovatieve vermogen.’
Maar innovatie kan niet uitsluitend aan de vrije markt worden overgelaten, legde Prof. Bullinger uit. In de meeste landen is het besef gegroeid dat alleen een innovatie-vriendelijke samenleving een vruchtbare
voedingsbodem biedt voor uitvindingen en ontdekkingen. In de vaak geciteerde Lissabon-verklaring wordt gesteld dat Europa in 2010 de meest innovatieve regio ter wereld moet zijn, waarbij het R&D-budget 3% van het bruto nationaal product moet uitmaken. Maar op dit moment wordt in Europa gemiddeld slechts
1,99% van het BNP uitgegeven aan onderzoek. Duitsland heeft de laatste jaren heel weinig vooruitgang geboekt in zijn verdere ontwikkeling als onderzoeksnatie, en Nederland doet het nog slechter, met bezuinigingen op onderzoeksbudgetten door zowel de overheid als het bedrijfsleven.
Aantal wetenschappers in China groter dan hele Duitse beroepsbevolking
Maar geld alleen is geen garantie voor betere onderzoeksresultaten, waarschuwde Prof. Bullinger. We moeten ook kijken naar de efficiency van onze onderzoeksstructuren en meer toponderzoek halen uit elke euro die we uitgeven. Een belangrijke bedreiging in dit verband wordt gevormd door de snel
verschuivende machtsverhoudingen in de wereld. China staat qua onderzoekskracht inmiddels op de derde plaats van de wereldranglijst, met een R&D-budget van 103 miljard dollar. Het aantal Chinese wetenschappers groeit exponentieel; de toename van het aantal Chinese wetenschappers en technologen
tussen 1997 en 2004 was bijvoorbeeld groter dan de totale Duitse beroepsbevolking. India vertoont een soortgelijke dynamische ontwikkeling en is met een R&D-budget van 21 miljard dollar nu de nummer tien in de wereld op onderzoeksgebied.
Het bedrijfsleven heeft zich teruggetrokken uit strategische onderzoek voor de lange termijn, getuige het feit dat ondernemingen hun R&D-uitgaven steeds meer koppelen aan cyclische ontwikkelingen die gericht zijn op economisch succes op de korte termijn. Daardoor zijn ondernemingen minder goed in staat
nieuwe markten aan te boren. De overheid moet daarom een belangrijkere rol gaan spelen door publiek onderzoek te financieren. Daarbij moet worden ingezet op bestaande competenties op gebieden waar de traditioneel sterke punten van Duitsland kunnen worden geconsolideerd en nieuwe, veelbelovende
technologieën kunnen worden ontwikkeld.
Prof. Bullinger toonde zich een voorstander van een toekomstmodel waarin universiteiten, onderzoeksinstituten en bedrijven met elkaar samenwerken in flexibele innovatienetwerken. Bedrijven en onderzoeksinstituten moeten niet langer op eigen houtje werken, maar moeten meer kijken naar wat anderen
doen en zich openstellen voor nieuwe vormen van krachtenbundeling en competentienetwerken.