. Door buitenlandredacteur Achille Prick
In de eurocrisis zijn alle ogen woensdag gericht op Duitsland. Het Constitutionele Hof in Karlsruhe beoordeelt dan of de Duitse hulp aan Europa strookt met de eigen grondwet. Zo niet, dan is dat een bom onder de redding van de euro.

De paniek was groot in 2010. Het huishoudboekje in Athene bleek een Griekse tragedie. De Grieken hadden acuut miljarden nodig om niet ten onder te gaan. Dus richtten de Europese ministers van Financiën in de zomer van 2010 het noodfonds EFSF op.

Failliet
440 miljard euro brachten de eurolanden samen op om te voorkomen dat de Grieken failliet zouden gaan. Ook omdat het risico bestond dat de Grieken landen als Spanje en Italië zouden mee trekken in hun val. Niemand wist precies wat dat voor de euro zou betekenen. Nederland droeg zo'n 26 miljard bij aan het fonds.

Maar het EFSF zou lang niet genoeg blijken om de problemen op te lossen. Eind 2011 besloten de Europese leiders om een structureel hulpfonds op te richten, het ESM, oftewel het Europees Stabiliteitsmechanisme.

Cruciaal
Cruciaal is de deelname van Duitsland. De grootste economie van Europa zal ook de grootste lasten en financiële risico's moeten dragen. Maar de Duitsers beginnen een beetje euro-moe te worden. Zelf trekken ze al jaren de broekriem aan.

Als Angela Merkel eist dat de Grieken in ruil voor hulp streng bezuinigen, wordt ze vergeleken met Hitler. De animo om nog meer Duitse euro's aan Zuid-Europa uit te lenen, neemt verder af. Ook al omdat zeer onzeker is of het geleende geld ooit terugkomt.

Ruimhartig
Tóch besloot de Duitse regering in 2011 tot deelname aan het nieuwe structurele hulpfonds ESM. De Bondsdag stemde er ruimhartig mee in. De politiek wist maar al te goed dat de Duitse economie beter af is bij een stabiele eurozone.

Maar daarmee is de Duitse hulp nog niet verzekerd. Anders dan in veel andere landen, kan iedereen die dat wil, zelfs een buitenlander, beslissingen van de Bondsdag laten toetsen bij het Constitutioneel Hof in Karlsruhe. De Duitsers weten immers maar al te goed dat ook democratisch gekozen leiders zich niet altijd per definitie aan de grondwet houden.

Schatkist
Bijna 40.000 Duitsers hebben het Constitutioneel Hof in Karlsruhe nu gevraagd om te toetsen of de Duitse deelname aan het hulpfonds ESM strookt met de Duitse grondwet. Ze zijn vooral bang dat het hulpfonds een greep in de Duitse schatkist kan doen, zonder dat de Bondsdag daar nog iets over te zeggen heeft.

Het is de grootste zaak die het hof ooit onder handen had. De rechters vinden het zelfs zo belangrijk dat ze de bondspresident hebben gevraagd de ESM-wetgeving nog niet te ondertekenen. Dat is uitzonderlijk.

Onzekerheid
Als de rechters oordelen dat het ESM en het Begrotingspact in strijd zijn met de Duitse grondwet, dan wankelt de toekomst van de euro. De Duitse politiek zou de grondwet moeten wijzigen om toch deel te mogen nemen aan het ESM. Een politieke onzekerheid, maar op z'n minst zeer tijdrovend.

Een andere mogelijkheid is dat er een referendum komt in Duitsland. Zeer ongebruikelijk. Bovendien lijkt er geen meerderheid onder de Duitse bevolking om in te stemmen met deelname aan het ESM.

Maar het hof staat zichzelf een politieke ruimte toe in haar oordelen. Gezien de politieke druk om deelname aan het fonds niet te blokkeren, zal dat volgens de meeste analyses ook niet gebeuren.

De uitspraak van het Hof wordt live uitgezonden via Journaal 24

media
17.22 uur
U.S. stocks rose, after yesterday’s drop in the Standard & Poor’s 500 Index, amid speculation the Federal Reserve will act to stimulate the economy and Germany’s highest court said it won’t delay its ruling on the euro area’s permanent bailout fund.