Op 1 juli verstuurde Minister Staghouwer van LNV zijn Agenda Visserij naar de Tweede Kamer. In deze agenda noteert de minister de uitdagingen waar de kottervisserij voor staat, dat verandering van de sector nodig is en welke initiatieven hij neemt om de sector hierbij te ondersteunen.
De minister stelt in de Agenda Visserij dat de kottervisserij tegen de grenzen van natuur, klimaat en ruimte aanloopt. Daar komen nu ook gestegen brandstofkosten bij. Staghouwer ziet dat een transitie nodig is zodat de visserij in de toekomst kan blijven bijdragen aan de voedselwinning uit zee. Hij maakt nadrukkelijk de sector medeverantwoordelijk voor deze verandering.

Bij de Agenda Visserij horen twee rapporten. Allereerst is dat de Innovatieagenda 2022-2030, voor duurzame kottervisserij op de Noordzee, uitgegeven door RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland). Hierin wordt duidelijk op welke manier de transitie van de sector moet worden vormgegeven. Het tweede rapport beschrijft een onderzoek uitgevoerd door Wageningen Economic Research. Het geeft de mogelijke inkomenseffecten weer van de gestegen brandstofprijzen voor bedrijven in het Nederlandse viscluster, waaronder de kottervisserij.

Kottervisserij
De kottervisserij op de Noordzee behoeft een transitie, omdat de sector onder druk staat door diverse oorzaken:

Grote windparken in de Noordzee en omringende zeeën zorgen voor een beperkte ruimte voor de visserij.
Er is sprake van toenemende natuurbescherming door bijvoorbeeld het Noordzeeakkoord, waarin is afgesproken dat in 2030 15% van de Noordzee is gesloten voor bodemberoerende visserij.
De Nederlandse visserij heeft na de Brexit een deel van zijn quota ingeleverd om toegang tot de Britse wateren te behouden. Deze afspraak geldt tot 2026, onduidelijk is wat er daarna gaat gebeuren.
Door het verbod op de pulsvisserij zijn vissers overgestapt op het vissen met traditionele technieken, die meer brandstof vragen. Dit gecombineerd met de stijgende brandstofprijzen door de oorlog in Oekraïne drijft de kosten hoog op.
Het is voor veel mensen onaantrekkelijk om in de visserij te werken, de beloning is laag en staat niet in verhouding tot de zware arbeidsomstandigheden. Hierdoor kampen veel vissers met personeelstekort, wat soms zelfs leidt tot het niet uitvaren van schepen.
Visserij is een internationale aangelegenheid, waarbij de Nederlandse vissers de afgelopen jaren regelmatig zijn verrast met besluiten uit andere landen, zoals sluiting van visgebieden. Dit maakt het werk voor vissers onvoorspelbaar.
Toekomstperspectief
Een helder toekomstperspectief voor de sector ontbreekt op dit moment, hoewel de sector daar nadrukkelijk om vraagt. Door veel en snelle ontwikkelingen op het gebied van klimaat, geopolitiek en economie stelt het ministerie dat het lastig is om een duidelijke toekomstvisie te formuleren. In de Innovatieagenda staat dat het ministerie het initiatief neemt om in ieder geval te komen tot richtinggevende uitspraken, gezamenlijk met de sector.

Breed gedragen innovatienetwerk
Om de benodigde transitie voor elkaar te krijgen, wordt het VIN (Visserij Innovatie Netwerk) opgericht. VIN moet een actief samenwerkingsverband vormen, waarin de gehele keten participeert. Alle uitdagingen die er zijn voor de kottervisserij moeten in dit netwerk een plek krijgen. Uit de Agenda Visserij van de minister blijkt dat er bij de totstandkoming van het VIN al veel gesprekken worden gevoerd met onder meer vissers, scheepswerven, kennisinstellingen en visserijcoöperaties die gespecialiseerd zijn in vangsttechnieken.

Binnen het VIN gaan 4 werkgroepen aan de slag:

TripleZero kotters, waar het gaat over rondom scheepsontwerpen en de vissersschepen. Het uiteindelijke doel is het komen tot zogenaamde TripleZero kotters: minimale uitstoot, minimale impact op het milieu en goede arbeidsomstandigheden met een minimum aan bedrijfsongevallen.
Vistechnieken over veranderingen en innovaties rond vistechnieken, netontwerpen en vistuigontwerpen.
Medegebruik Noordzee. Deze groep gaat zich richten op een visserij die medegebruiker is van de Noordzee. In harmonie met andere gebruikers moeten vissers een rendabel verdienmodel hebben.
Vernieuwd ondernemerschap. Het doel van deze werkgroep is te komen tot een maatschappelijk verantwoord ondernemerschap: oog voor planeet en de mens op zee.
Geen gedwongen sanering
De minister vindt gedwongen sanering geen optie voor de visserij. Maar in de Kottervisie van 2020 is er wel de ruimte geboden voor een warme sanering. Staghouwer heeft een saneringsregeling ingediend bij de Europese commissie en verwacht dat deze kort na de zomer opengesteld kan worden.

Ondersteuning voor ondernemers
Als ondersteuning voor ondernemers tijdens de transitie wordt de ‘Ondernemershulp voor de Visserij’ ingericht. Deze dienst ondersteunt ondernemers bij vragen over innovaties en sanering.

Voor innovaties zijn er nu al gelden beschikbaar vanuit het Noordzeeakkoord, die deels worden besteed aan de inrichting van het VIN en de Ondernemershulp. Daarnaast heeft het kabinet besloten extra middelen uit het Klimaatfonds vrij te maken voor maatregelen voor aanpassingen van de visserij. De komende tijd komt er meer duidelijkheid over deze extra middelen.

Naast middelen vanuit de overheid doet Staghouwer in de Agenda visserij een duidelijk beroep op private partijen om innovaties te bekostigen. In de Innovatieagenda wordt deze uitspraak nog een keer herhaald.