Als gevolg van successie en stikstofdepositie hoopt stikstof zich in droge heidegebieden op in de bovenste laag van de bodem. Droogte verstoort die stikstofhuishouding sterk, blijkt uit onderzoek. De stikstof komt dan vrij, kan uitspoelen naar grondwater en beïnvloedt de vegetatie dan drastisch.

Nederland heeft nog een relatief groot oppervlakte droge heide, een Natura-2000 habitattype (H4030). Een bekend probleem in deze gebieden is dat stikstof zich in de loop der tijd ophoopt. Die stikstof is afkomstig uit atmosferische stikstofdepositie en uit opgehoopt organisch materiaal. Die stikstof beïnvloed het ecosysteem. De vegetatie zal op den duur veranderen.

Stikstofophoping

Plaggen was een beheersmaatregel die in het verleden wel werd toegepast. Zo haal je de opgehoopte stikstof uit het gebied, maar het werd steeds duidelijker dat het geen goede herstelmaatregel is. Het werkt contraproductief voor de biodiversiteit. Als je niet plagt, onstaat op die heide een typische gelaagdheid van organische en mineraal-humeuze profielen waarin stikstof geaccumuleerd wordt en nauwelijks uitspoelt.

Maar die stikstof is in droge perioden niet zo immobiel, zo blijkt uit een artikel in vakblad natuur bos landschap. In dat artikel beschrijven onderzoekers wat het effect is van droogte op de stikstofhuishouding. Ze hebben in 2018 bodemkolommen van de Terletse heide onder laboratoriumomstandigheden aan droogte blootgesteld en gemeten wat er gebeurt met de stikstof die in de bovenste lagen was opgehoopt. Uit dat onderzoek blijkt dat de uitspoeling van ammoniak en nitraat in het diepere poriewater aanzienlijk toenam na droogte.

Stikstofbom

Toevallig bleek de zomer van 2018 extreem droog te zijn. Zodoende konden onderzoekers ook in het veld meten wat het effect was. Ook daar vonden ze in de bodem veel hogere nitraatconcentraties. Als dit nitraat zou uitspoelen naar grondwater, zou er zelfs een risico ontstaan omdat de nitraatnorm voor drinkwater zou worden overschreden.

De onderzoekers concluderen dat de stikstofhuishouding op de oude droge heide door de verdroging sterk verstoord wordt: 'Het lijkt erop dat de stikstofbom in de bodem barst na extreme droogte,' schrijven ze in het artikel. Er komt in de bovenste 30 cm van de bodem veel meer ammonium en nitraat in het poriewater. Dit zou de vegetatie sterk kunnen beïnvloeden, doordat de groei van grassen als pijpenstrootje gestimuleerd wordt. Geaccumuleerde stikstof verdwijnt zo uit het systeem. De ecologische gevolgen van dit alles op wat langere termijn zouden wel eens heel drastisch kunnen zijn voor het functioneren van droge heide, aldus de onderzoekers.

Artikel over droogte en stikstof in heide

Meer informatie over droogte en natuur vind je in het dossier Droogte.
ga naar
https://www.groenkennisnet.nl/nl/groenkennisnet/show/Droogte-zorgt-voor-verstoorde-stikstofhuishouding-in-heide.htm